Σκλάβοι στη γη της φράουλας

Mίνας Ζεράις , Βραζιλία

Στις αρχές του Σεπτέμβρη, η δημόσια συζήτηση στην Βραζιλία, ήταν πολύ απασχολημένη ενόψει των προεδρικών εκλογών, για να δώσει σημασία σε μια- έτσι και αλλιώς συνηθισμένη-  είδηση που πέρασε στα ψιλά. Οι κρατικές αρχές είχαν ανακοινώσει πως κατάφεραν να απελευθερώσουν πενήντα ένα εργάτες-σκλάβους από μια φάρμα παραγωγής φράουλας στα νοτιοδυτικά της χώρας, στην πολιτεία Μίνας Ζεράις,  ανάμεσα στους  δήμους Estiva και Cambui της νότιας επαρχίας του Pouso Alegre.  Η περιοχή  αποτελεί την πρωτεύουσα της βραζιλιάνικης φραουλοπαραγωγής, παράγοντας χιλιάδες τόνους κάθε χρόνο και καλύπτοντας το 60% περίπου της εθνικής ποσότητας. Οι φράουλες ήρθαν στις εύφορες πλαγιές των λόφων, πριν πενήντα χρόνια και κυριάρχησαν σε όλους τους παλιούς λαχανόκηπους καταλαμβάνοντας  σήμερα  πάνω από χίλια εξακόσια εκτάρια, χάρη στο ήπιο κλίμα, τα εύφορα  και πλούσια σε νερά εδάφη και στον ευεργετικό αέρα του Ατλαντικού που φτάνει  ανεμπόδιστα ως εδώ. Τριάντα χιλιάδες άνθρωποι υπολογίζεται πως ζούνε από αυτήν την παραγωγή που απαιτεί πολλά και προσεκτικά χέρια για την συγκομιδή. Η Estiva μάλιστα των δέκα χιλιάδων κατοίκων, καμαρώνει πως είναι η γη της φράουλας και κάθε καλοκαίρι οι τοπικές αρχές οργανώνουν ένα φεστιβάλ  για να γιορτάσουν την πετυχημένη παραγωγή.

Πίσω από αυτήν την επίσημη ειδυλλιακή εικόνα όμως, στα φραουλοχώραφα, η πραγματικότητα είναι διαφορετική.  Σε άθλιες συνθήκες, μέσα σε παραπήγματα, άρρωστοι  από τα φυτοφάρμακα,  εργάτες-σκλάβοι δουλεύουν για να πληρώνουν αποκλειστικά και μόνο στα αφεντικά –φεουδάρχες το νοίκι και την καθημερινή τροφή τους. Μονίμως χρεωμένοι, σε καθεστώς απόλυτης τρομοκρατίας  και απομόνωσης, δίχως κανένα δικαίωμα, οι δύστυχοι Βραζιλιάνοι παγιδεύτηκαν οδηγημένοι από την ανάγκη για επιβίωση από μακρινές περιοχές της μεγάλης χώρας. Τα αφεντικά τις περισσότερες φορές χρησιμοποιούν μια παλιά δοκιμασμένη μέθοδο για την στρατολόγηση των σκλάβων. Στέλνουν στους δρόμους και στα στέκια ανέργων στις μεγάλες πόλεις, τους λεγόμενους  «γάτους», που υπόσχονται δουλειά και  καλές αμοιβές. Οι ανυποψίαστοι εργάτες ανακαλύπτουν την αλήθεια όταν φτάνουν στις απομακρυσμένες φυτείες και μαθαίνουν πως ήδη είναι χρεωμένοι με τα έξοδα μετακίνησης ενώ τα νοίκια και οι προμήθειες που τους πουλά το αφεντικό δεν φτάνουν ποτέ στο ύψος του μισθού, έτσι ώστε το χρέος να μεγαλώνει συνέχεια.

Η χώρα που κατάργησε την δουλεία επίσημα με το Χρυσό Νόμο του 1888, δεν έπαψε να την διατηρεί με ευθύνη των καθεστώτων που διαχρονικά υπηρέτησαν τους ιδιοκτήτες των μεγάλων λατιφούντιων, που ελέγχουν  την αγροτική και ζωική παραγωγή. Ιδιαίτερα στις φυτείες της σόγιας, του βαμβακιού,  του ζαχαροκάλαμου της εξόρυξης κάρβουνου και της εκτροφής βοοειδών, η δουλεία είναι διαδεδομένο φαινόμενο σε σημείο που διεθνείς ανταγωνιστές της βραζιλιάνικης παραγωγής, υποκριτικά φυσικά, να έχουν θέση το πρόβλημα σε πολυεθνικούς οργανισμούς.  Πρωταθλητές σε  καταγραμμένα περιστατικά   είναι οι πολιτείες Παρά, Μάτο Γκρόσο και φυσικά οι μακρινές και απομονωμένες περιοχές στο δάσος του Αμαζόνιου. Είναι αλήθεια πως η κυβέρνηση Λούλα, έκανε ορισμένες προσπάθειες να πολεμήσει το φαινόμενο δημιουργώντας ειδική υπηρεσία ελέγχου, βάζοντας πρόστιμα και δημιουργώντας μια λίστα με τις επιχειρήσεις εκείνες που χρησιμοποιούν σκλάβους και οι οποίες αποκλείονται για δύο χρόνια από κρατικές ενισχύσεις.  Η μαύρη  λίστα ανανεώνεται κάθε εξάμηνο και τον περασμένο Ιούλη περιείχε 147 εργοδότες. Αν και την  επταετία 2002-2009, απελευθερώθηκαν περίπου τριάντα χιλιάδες σκλάβοι, καθιερώθηκε η 28 Γενάρη σαν εθνική ημέρα ενάντια στην καταναγκαστική εργασία (ημέρα που το 2004, στην  Μίνας Ζεράις, οι μπράβοι των φεουδαρχών σκότωσαν τρεις  επιθεωρητές εργασίας και τον οδηγό τους) και δημιουργήθηκε η Conatrae, η Εθνική Επιτροπή για να παρακολουθεί το εθνικό σχέδιο που εκπόνησε η Προεδρία το 2002, πάνω από εικοσιπέντε χιλιάδες άνθρωποι, σύμφωνα με συντηρητικούς υπολογισμούς, συνεχίζουν να δουλεύουν σκλάβοι στην χώρα. Συνδικαλιστικές και κοινωνικές οργανώσεις από την αρχή είχαν προειδοποιήσει πως η άρνηση του Λούλα να δεχθεί την δήμευση των εκτάσεων σαν ποινή για τους εργοδότες σε συνδυασμό με τους ανεπαρκείς ελέγχους δεν θα πετύχουν τους διακηρυγμένους στόχους. Πολύ περισσότερο που σταδιακά άρχισε να μειώνεται η χρηματοδότηση του προγράμματος με αποκορύφωμα το 2010 να περικοπεί κατά 27%. Την ίδια στιγμή που η κρίση και ο διεθνής ανταγωνισμός στις τιμές παρακινεί τους εργοδότες να καταφεύγουν όλο και πιο συχνά στην καταναγκαστική εργασία, απελπισμένων φτωχών και ανέργων, μιας και  η νέο-φιλελεύθερη πολιτική  του λεγόμενου Εργατικού Κόμματος τους  δημιουργεί και τους  αναπαράγει σε μεγάλη κλίμακα.

* ΔΙΑΒΑΣΤΕ αναλυτικότερα για την κατάσταση των σκλάβων στην Βραζιλία στο  www.reporterbrasil.org.br/conteudo.php

Επίσης το βιβλίο των  Kevin Bales, Zoe Trodd and Alex Kent Williamson « Modern Slavery: The Secret World of 27 Million People»  εκδόσεις Oneworld Publications, Αγγλία,  2009. 

πηγή: ΑΘΕΑΤΟΣ ΚΟΣΜΟΣ