Ο αποδιοπομπαίος δράκος

του Πέτρου Παπακωνσταντiνου

«Tο Νομπέλ Ειρήνης αντικατροπτρίζει τη σύγκρουση της Δύσης με την Κίνα». Με αυτόν τον τίτλο υποδέχθηκαν οι New York Times τη βράβευση του Κινέζου αντικαθεστωτικού Λιου Σιαομπό. Αποτιμώντας πραγματιστικά, πέραν του ρητορικού ιδεαλισμού περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το πολιτικό μήνυμα της επιλογής, η εφημερίδα σημείωσε τη «διεθνώς διευρυνόμενη ανησυχία για την πολιτική ισχύος, που συνοδεύει την οικονομική άνοδο» της Κίνας.

Γεγονός είναι ότι ο Λιου παραμένει πολύ περισσότερο γνωστός στο εξωτερικό, παρά στο εσωτερικό της χώρας του. Υποστηρικτής των διαδηλωτών στα τραγικά γεγονότα της πλατείας Τιενανμέν, το 1989, υπήρξε εκ των βασικών συγγραφέων της «Χάρτας ’08», πολιτικού μανιφέστου εμπνευσμένου από την περίφημη «Χάρτα ’77» των Τσέχων αντικαθεστωτικών. Σε αντίθεση, όμως, με το ιστορικό της προηγούμενο, η «Χάρτα ’08» βρήκε μηδαμινή απήχηση στην Κίνα, όπου επικρίθηκε ακόμη και από φιλελεύθερους διανοουμένους για άκριτο μιμητισμό των δυτικών προτύπων.

H φυλάκιση του Λιου, τα περασμένα Χριστούγεννα, προκάλεσε όμως αντιδράσεις, όχι μόνο στους περιορισμένους κύκλους των Κινέζων αντικαθεστωτικών, αλλά και στο εσωτερικό του ΚΚΚ. Στις αρχές της χρονιάς, η κομματική ηγεσία αντιμετώπισε ισχυρή αμφισβήτηση από μια καινούργια «κλίκα των τεσσάρων»: Τέσσερα σημαντικά στελέχη του κόμματος υπέγραψαν ανοιχτή επιστολή, υποστηρίζοντας ότι η αυστηρότατη καταδίκη του Λιου βρισκόταν σε αντίθεση με το κινεζικό σύνταγμα και αμαύρωνε την εικόνα της χώρας ως «αρμονικής κοινωνίας».

Τους επόμενους μήνες, η Κίνα γνώρισε μεγάλες απεργίες και κοινωνικές ταραχές, ενώ οι φωνές για κάποιου είδους πολιτικό άνοιγμα άρχισαν να ακούγονται ακόμη και από κορυφαία στελέχη, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού Γουέν Τζιαμπάο. Ο τελευταίος περιορίζει τον εκδημοκρατισμό στο εσωτερικό του ΚΚΚ -ενδεχομένως, με τη δημιουργία τάσεων- κάτι που θα μπορούσε ωστόσο να ανοίξει μια χαραμάδα, που θα οδηγήσει, σε βάθος χρόνου, στον πολυκομματισμό. Σε κάθε περίπτωση, κερδίζει έδαφος η άποψη ότι η πυρετώδης οικονομική ανάπτυξη, με τις μεγάλες προσδοκίες, αλλά και τις οξύτατες αντιθέσεις που τη συνοδεύουν, καθιστά υποχρεωτική τη φιλελευθεροποίηση του πολιτικού συστήματος, καθώς στη ζωή και στην πολιτική, ό,τι δεν λυγίζει καθόλου, τελικά σπάει. Τελευταία ένδειξη αναβρασμού ήταν η επιστολή 23 βετεράνων κομμουνιστών, συμπεριλαμβανομένου του γραμματέα του Μάο Τσετούνγκ, προς την κομματική ηγεσία για κατάργηση της λογοκρισίας.

Αυτά για το εσωτερικό της Κίνας. Oσο για τη Δύση, το ερώτημα παραμένει μετέωρο: προς τι η όψιμη ευαισθησία για τα πολιτικά δικαιώματα των Κινέζων, με τον ίδιο τον πρόεδρο Ομπάμα να ζητεί δημοσίως την απελευθέρωση ενός Κινέζου αντικαθεστωτικού; Επιτέλους, η Κίνα δεν ήταν καθόλου λιγότερο απολυταρχική όταν ο Μπιλ Κλίντον την αποκαλούσε «στρατηγικό εταίρο» και τη βοηθούσε να ενταχθεί στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, ή όταν ο Τζορτζ Μπους την αναγόρευε σε πολύτιμο σύμμαχο στον «αγώνα κατά της ισλαμικής τρομοκρατίας».

Η απάντηση είναι μάλλον απλή. Στην έκδοση του περασμένου Σαββατοκύριακου, οι New York Times, πλάι στις αναλύσεις για τον νομισματικό πόλεμο Ουάσιγκτον - Πεκίνου, έγραφαν: «Στις αμερικανικές εκλογές, ο κακός είναι η Κίνα»! Το σχετικό ρεπορτάζ ανέφερε ότι γιγάντιοι κινεζικοί δράκοι πρωταγωνιστούν σε προεκλογικές συγκεντρώσεις Ρεπουμπλικανών και Δημοκρατών, οι οποίοι κατηγορούν αλλήλους ότι με την οικονομική τους πολιτική έδιωξαν κεφάλαια και θέσεις εργασίας από τις ΗΠΑ στην Κίνα. Η πίεση για ύψωση εμπορικών φραγμών στα κινεζικά προϊόντα γίνεται ολοένα και ασφκυκτικότερη για τον Λευκό Οίκο.

Εν ολίγοις, κρίση και ανεργία μετατρέπουν ταχύτατα τον κινεζικό δράκο σε αποδιοπομπαίο τράγο. Ο Μπαράκ Ομπάμα πιέζεται να συρθεί στην πολιτική που εισηγούνταν ο ηττημένος ανθυποψήφιός του, γερουσιαστής Μακέιν, για μια αντικινεζική «συμμαχία των Δημοκρατιών» και ο «κίτρινος κίνδυνος» έρχεται να υποκαταστήσει την ερυθρά απειλή του κομμουνισμού και την πράσινη απειλή της ισλαμικής τρομοκρατίας ως συλλογική ψύχωση του δυτικού κόσμου. Σ’ αυτό το φόντο, ακόμα κι αν δεν υπήρχε, ο Λιου Σιαομπό θα έπρεπε να επινοηθεί

πηγή: Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ