Η… Αγγελία (δεν) είναι Χρυσός

της Νατάσας Κεφαλληνού

«Ήχος απ΄το ξυπνητήρι στις 8. Βιαστικός καφές. Το κλικ απ’ τον υπολογιστή που ανοίγει. Αγωνία μήπως ήρθε κάποιο απαντητικό email από μελλοντικό εργοδότη. Πάλι τίποτα. Μετράω τα απεσταλμένα βιογραφικά: 90 σε ένα μήνα, άρα τρία την ημέρα. Απάντηση καμιά. Διαγώνια ματιά στα κυκλωμένα ‘’ζητείται’’ στην εφημερίδα. Σηκώνω με βαριά καρδιά το τηλέφωνο…».

Το παραπάνω θα μπορούσε να είναι απόσπασμα – περιγραφή ενός τυπικού πρωινού, από το ημερολόγιο ενός νέου ανέργου. Ενός απ’ τους χιλιάδες που αναζητούν δουλειά είτε γιατί δεν τα βγάζουν πέρα οι γονείς τους με τα έξοδα σπουδών είτε γιατί μόλις μπήκαν στην αγορά εργασίας ή γιατί απολύθηκαν προσφάτως (σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία το 32,9% των νέων μεταξύ 15-29 είναι άνεργοι). Και ποια είναι η πρώτη καταφυγή του ανέργου; Φυσικά οι … χρυσές ευκαιρίες εργασίας στις αγγελίες της εφημερίδας! Δίνεις τα 2 ευρώ. Ανοίγεις την εφημερίδα. Πιάνεις το στυλό. Με τόσες χιλιάδες αγγελίες, η ανεύρεση εργασίας σκέφτεσαι θα είναι παιχνιδάκι! Αγγελίες για κάθε είδος δουλειά και βάρδια, για όλα τα επίπεδα μόρφωσης, για κάθε ηλικία, για όλα τα προσόντα και τα γούστα. Απορείς μάλιστα για τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, που κάθε τόσο ακούς! Μη βιάζεσαι ότι λάμπει δεν είναι χρυσός…

Συγχαρητήρια προσλαμβάνεστε!

Τι συμβαίνει στο… μαγικό κόσμο των «χρυσών αγγελιών»; Για να απαντήσουμε στο ερώτημα ακολουθήσαμε κατά βήμα τον καθημερινό αγώνα δρόμου ενός ανέργου: Προμηθεύομαι πρωί πρωί την εφημερίδα καιξεκινάω να παίρνω τηλέφωνα. Μερικοί δεν απαντάνε καν, άλλοι σου ζητούν να στείλεις απλά βιογραφικό. Παρακάμπτω τις θέσεις που ζητούν εμφανίσιμες σερβιτόρες, ντίλερ, άτομα για τηλεφωνικές και ιντερνετικές πωλήσεις. Μένουν ελάχιστες ακόμα αγγελίες. Συνεχίζω ακάθεκτη. «Ζητούνται εκπαιδευτικοί από εκπαιδευτικό όμιλο για προώθηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων». Σχηματίζω τον αριθμό, μια κελαριστή φωνή μου κλείνει ραντεβού την επόμενη μέρα. Ευκολάκι, σκέφτομαι. Περνάω από συνέντευξη. Ο υπεύθυνος τα περιγράφει όλα ρόδινα: 6ωρη δουλειά, 650 ευρώ, και ΙΚΑ, συν τα bonus. Δεν έχω καταλάβει ακριβώς το αντικείμενο εργασίας: Σύμβουλος ενημέρωσης για τις δράσεις της τάδε ΜΚΟ… «Έλα αύριο για το εκπαιδευτικό σεμινάριο» ακούω φεύγοντας.

Το άλλο πρωί σε μια αίθουσα στα γραφεία της εταιρείας βρίσκονται συγκεντρωμένες πάνω από 15 κοπέλες. Οι περισσότερες μεταξύ 20-25 ετών, 2-3 γύρω στα 40. Συμπληρώνουμε μια αίτηση. Η συντριπτική πλειοψηφία τικάρει το κουτάκι απόφοιτος ΑΕΙ. Ο υπεύθυνος ξεκινά να μιλά για τις παροχές, για τις δύσκολες στιγμές που ζούμε, για τα μπόνους που δίνει η εταιρεία, για τα τεράστια ποσοστά ανεργίας, για το άψογο εργασιακό περιβάλλον του ομίλου κλπ. κλπ. Μετά το μισάωρο λογύδριο μας «αποκαλύπτει» ότι στόχος της δουλειάς είναι να πουλάμε συνδρομές για την τάδε ΜΚΟ (τι σχέση έχει η ΜΚΟ με τον εκπαιδευτικό όμιλο είναι μια άλλη πονεμένη ιστορία) και λευκώματα κόστους 145 ευρώ! Κοιτάζω γύρω μου ούτε ένα βλέμμα έκπληξη, απορίας, αγανάκτησης για την εξαπάτηση και το χαμένο χρόνο. Φεύγοντας βλέπω άλλες 20 κοπέλες, που περιμένουν για να μπουν στο επόμενο «εκπαιδευτικό σεμινάριο».

Έξω πιάνω κουβέντα στην Κωνσταντίνα, που μου φαίνεται η πιο υποψιασμένη. «Πριν ένα μήνα έκανα το ίδιο σε ένα ιατρικό όμιλο, πουλούσα οδηγούς και συνδρομές για παροχές υγείας. Είχα κάνει 10 συνδρομές σε είκοσι μέρες. Όταν τους ρώτησα πότε θα πληρωθώ και θα υπογράψω σύμβαση, μου απάντησαν ότι είμαι ακόμα στη φάση της εκπαίδευσης και δεν θα πάρω φράγκο. Δεν ξαναπάτησα». Ξαφνικά θυμάμαι τα λόγια του υπεύθυνου του εκπαιδευτικού ομίλου: «Απ’ την εταιρεία έχουν περάσει 20.000 εργαζόμενοι τα τελευταία δύο χρόνια (!!!) αλλά έχουν μείνει 100. Το ζήτημα δεν είναι αν μπορείτε αλλά αν θέλετε. Εκείνοι δεν ήθελαν». Τώρα καταλαβαίνω:Ο όμιλος «προσλαμβάνει» αθρόα κόσμο. Τους κρατά για κάνα μήνα, του κάνουν τη δουλειά πουλώντας κάνα λεύκωμα και μετά δεν τους δίνει ούτε ευρώ…Ρωτάω την Κωνσταντίνα αν τελικά θα δουλέψει για αυτή την εταιρεία. «Θα δοκιμάσω» μου λέει, «μπορεί εδώ να πληρώνουν. Δεν έχω και πολλά περιθώρια έχω έρθει από τη Λαμία και είμαι ένα χρόνο άνεργη».

Άρπαξε την ευκαιρία!

Ημέρα δεύτερη. Περιδιαβαίνοντας τις στήλες των αγγελιών. Κάτι ανεξήγητο συμβαίνει: η ίδια θέση εργασίας με διαφορετική όμως περιγραφή αλλά τα ίδια τηλέφωνα επικοινωνίας απαντάτε πάνω από 40 φορές στο ίδιο φύλλο (και στα επόμενα). Αυτό δεν το καταλαβαίνεις όμως με την πρώτη ματιά. Η αγγελία είναι πάνω κάτω η εξής: «Πολυεθνική ζητά νέους/νέες για εσωτερική θέση γραφείου, μισθός: οκτάωρο 1.300 ευρώ, εξάωρο 850, τετράωρο 500». Πληκτρολογώ τα πρώτα νούμερα. Απ’ τη άλλη πλευρά του ακουστικού αρνούνται να μου δώσουν στοιχεία για το είδος της δουλειάς και πριν καλά καλά το καταλάβω μου έχουν κλείσει ραντεβού για αύριο. Πάω στην επόμενη παρεμφερή αγγελία: οι διατυπώσεις και τα νούμερα είναι λίγο παραλλαγμένα. Έκπληκτη διαπιστώνω ότι και για αυτή την αγγελία μου απαντά η ίδια κοπέλα, κλείνοντας μου ραντεβού την ίδια μέρα και ώρα. Δίνοντας διαφορετικά ονόματα κλείνω 17 ραντεβού για την Παρασκευή, στις 7 μ.μ.

Η συνάντηση είναι σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας. Οι συγκεντρωμένοι γεμίζουν την αίθουσα με τα παχιά χαλιά. Νέοι, μεσήλικες, γιαγιάδες, αλλοδαποί. Σε ένα δεκάλεπτο η παράσταση ξεκινά μετά μουσικής και συνοδεία powerpoint. Ο υπεύθυνος με την ατσαλάκωτη κουστουμιά αρχίζει να παρουσιάζει τα προϊόντα ευεξίας της εταιρείας, καλώντας τους παρευρισκόμενους να γίνουν ανεξάρτητοι συνεργάτες της και να πλουτίσουν. Η συνέχεια ξεφεύγει: Άτομα απ’ το κοινό ανεβαίνουν στο βήμα και εξηγούν πόσο ευτυχισμένοι είναι που τους δέχτηκε η εταιρεία στις τάξεις της. Διαβεβαιώνουν ότι μέχρι πρότινος ήταν αποτυχημένοι, πλέον όμως βγάζουν πακτωλούς χρημάτων.

Μετά από κάνω δίωρο μας εξηγούν κοντολογίς τη διαδικασία: Πρώτον πρέπει να αγοράσεις τα προϊόντας ευεξίας, δίνοντας ουκ ολίγα ευρώ. Στη συνέχεια πρέπει να αναζητήσεις πελάτες για να τα πουλήσεις ώστε να βγάλεις τα λεφτά σου και υποτίθεται ένα ποσοστό επί των πωλήσεων. Επιπλέον για κάθε άτομο που θα «στρατολογείς» στην εταιρεία, θα παίρνεις μπόνους επί των δικών του πωλήσεων. Θυμάμαι ότι ένας φίλος την είχε πατήσεις κατά τον ίδιο τρόπο την προηγούμενη χρονιά. «Στην ουσία πρόκειται για την απάτη της πυραμίδας», μου λέει την επόμενη ο Κώστας. «Τα προϊόντα δεν τα αγοράζει κανείς, αλλά ακόμη και αν είσαι τυχερός τα έσοδα από τις πωλήσεις είναι μηδαμινά. Στην πραγματικότητα ‘’ψαρεύουν’’ πελάτες και σε παραμυθιάζουν ότι γίνεσαι συνεργάτης».

Αργά η γρήγορα, τέτοια συστήματα καταρρέουν, αφού πολλοί δεν καταφέρνουν να βρουν νέα μέλη, άλλοι αποχωρούν μόλις καταλάβουν την απάτη, και έτσι μόνο λίγοι (αυτοί που έστησαν την πυραμίδα) βγάζουν κέρδος (αφού έχουν κοροϊδέψει πολύ κόσμο), ενώ οι υπόλοιποι κλαίνε τα λεφτά τους. Η αγγλική ονομασία του συστήματος είναι Multilevel Marketing (MLM), και διδάσκεται στο πανεπιστήμιο του Harvard. Μόλις το 1% των συμμετεχόντων σε μια πυραμίδα βγάζει κάποιο κέρδος, ενώ το 99% χάνει τα λεφτά του

Αντιμετωπίζοντας τα πιράνχας

Και προσοχή αυτά δεν είναι τίποτα. Κάποιοι εκεί έξω πραγματικά δαγκώνουν! Στα ψιλά του αστυνομικού ρεπορτάζ τον τελευταίο χρόνο μπορεί να βρει κανείς μια σειρά από απάτες που γίνονται μέσω μικρών αγγελιών για εύρεση δουλειάς. Οι επιτήδειοι υπόσχονται λαγούς με πετραχήλια και εν προκειμένου καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας στο εξωτερικό. Οι αγγελίες γράφουν πάνω – κάτω τα εξής: «Αν θέλετε δουλειά στο εξωτερικό αναλαμβάνουμε να σας βρούμε εμείς» ή «Ζητούνται εργάτες για τη Σουηδία». Στην τελευταία περίπτωση παρέχονταν δήθεν εργασία σε εργοστάσιο κατασκευής πλαστικών στη Σουηδία, έναντι της υψηλής αμοιβής των 2.600 ευρώ το μήνα! Για να πάρεις το εισιτήριο για τον… παράδεισο αρκούσε να βάλεις σε συγκεκριμένο τραπεζικό λογαριασμό 250 ευρώ. Βέβαια μετά την απομάκρυνση εκ του ταμείου ουδέν λάθος αναγνωρίζεται, οπότε μόλις οι απατεώνες τσέπωσαν τα λεφτά εξαφανίστηκαν.

Σε άλλη περίπτωση στήθηκε «μαϊμού» γραφείο εργασίας που καλούσε ανέργους να υποβάλουν αναλυτικά βιογραφικά για να βρουν δουλειά, ζητώντας κυρίως καθαρίστριες, οικιακές βοηθούς κλπ. Οι ανυποψίαστοι άνεργοι τους κατέθεταν πλήρες φάκελο με όλα τους τα δεδομένα, όπως αντίγραφο από φορολογική ενημερότητα, ταυτότητα, βιογραφικό κ.ά. Με τα στοιχεία αυτά, τα μέλη του κυκλώματος πήγαιναν σε καταστήματα κινητής τηλεφωνίας και στα ονόματα των ανέργων υπέγραφαν συμβόλαια συνδέσεων κινητής τηλεφωνίας, στο υψηλότερο πάγιο που υπήρχε. Αγόραζαν έτσι πανάκριβες συσκευές κινητής τηλεφωνίας με ευτελές χρηματικό αντίτιμο. Εν συνεχεία, πωλούσαν σε καταστήματα αγοράς και πωλήσεων συσκευών κινητής τηλεφωνίας τα κινητά σε πολύ χαμηλότερη τιμή, από την αντίστοιχη του εμπορίου, βγάζοντας χιλιάδες ευρώ.

Δημοσιεύτηκε στο 16ο τεύχος του περιοδικού των Αναιρέσεων που κυκλοφορεί