Ο Δεκέμβρης …του ‘68

Όταν η εξέγερση του Δεκέμβρη βρισκόταν ακόμη σε πλήρη εξέλιξη, ελάχιστοι τολμούσαν να συγκρίνουν τις εξελίξεις με το Γαλλικό Μάη. Κι όμως, υπάρχει ένας κοινός άξονας  

του Άρη Χατζηστεφάνου

«Οι Γάλλοι βαριούνται… Η νεολαία βαριέται… Ο στρατηγός ντε Γκολ βαριέται», έγραφε η Monde στις 15 Μαρτίου του 1968. Λίγες ημέρες αργότερα το Παρίσι καιγόταν. Και δεν ήταν το μόνο. Σε κάθε γωνιά του πλανήτη, από την Ιαπωνία μέχρι την Τουρκία και από την Ιταλία μέχρι το Μεξικό, οι κρότοι των φοιτητικών και εργατικών εξεγέρσεων έσπαγαν τη βιτρίνα των κοινωνιών που ανήκαν ή θα ήθελαν να ανήκουν …εις την Δύσιν. Μερικά χρόνια αργότερα, η παγκόσμια οικονομική κρίση τερμάτιζε οριστικά το όραμα της διαρκούς ανάπτυξης που είχε γνωρίσει η ανθρωπότητα από το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Στη Γαλλία, μαζί με το όραμα της ανάπτυξης έσβηνε και ο γκολισμός, παρά τον πρόσκαιρο θρίαμβό του στις εκλογές που ακολούθησαν την εξέγερση του Μάη. Τα τελευταία ίχνη κρατισμού έσβηναν στην Ευρώπη, ενώ στη Χιλή του Πινοσέτ ξεκινούσε το μεγάλο πείραμα του νεοφιλελευθερισμού που θα έδινε παράταση ζωής στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα.
Και η ιστορία έχει αυτή την αναθεματισμένη τάση να επαναλαμβάνεται, όχι πάντα σαν φάρσα αλλά και σαν μικρογραφία. Οι τίτλοι των ελληνικών εφημερίδων, λίγα 24ωρα πριν από τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου απέπνεαν την ίδια «βαρεμάρα». Λίγες ημέρες αργότερα η Αθήνα καιγόταν, ενώ το εξεγερτικό κλίμα σάρωνε τις κανονικότητες σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.
Δυο χρόνια μετά, η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια από τις χειρότερες οικονομικές κρίσεις της ιστορίας της, ενώ ολόκληρο το πολιτικό σύστημα, αφού υποθήκευσε ακόμη και κυριαρχικά δικαιώματα, ακολουθεί τα τελευταία βήματα του γκολισμού προς την καταστροφή (εδώ πρόκειται σίγουρα περί φάρσας…). 
Όταν η εξέγερση του Δεκέμβρη βρισκόταν ακόμη σε πλήρη εξέλιξη, ελάχιστοι τολμούσαν να συγκρίνουν τις εξελίξεις με το Γαλλικό Μάη. Μόνο εκείνο το σύνθημα που έλεγε «Fuck May ’68, Fight Now» και μερικές επιφυλλίδες στο γαλλικό Τύπο, από συντηρητικούς μάλιστα αρθρογράφους, έφερναν τόσο κοντά τις λέξεις Δεκέμβρης και Μάης. Κι όμως, παρά το γεγονός ότι η σύγκριση είναι εξαιρετικά παρακινδυνευμένη, όχι μόνο λόγω της έκτασης των γεγονότων, αλλά και του πολιτικού περιβάλλοντος στο οποίο σημειώθηκαν, υπάρχει ένας κοινός άξονας. Ο Μάης και ο Δεκέμβρης διαισθάνθηκαν την επερχόμενη οικονομική καταστροφή, που μέχρι τότε γινόταν αντιληπτή μόνο στα χαρτιά των οικονομολόγων και στα κατώτερα στρώματα που έβλεπαν ήδη το καράβι να βάζει νερά. Και στις δυο περιπτώσεις, μια ολόκληρη γενιά συνειδητοποίησε ότι το μέλλον της θα είναι χειρότερο από αυτό των γονιών της και αντέδρασε με βία απέναντι στην αόρατη, αλλά πάντα παρούσα συστημική βία των κυβερνώντων. Και στις δυο περιπτώσεις, τέλος, το αυθόρμητο της νεολαιίστικης εξέγερσης άρχισε να αποκτά στοιχεία συνειδητού, αλλά δεν κατάφερε να συνδεθεί οργανικά με το εργατικό κίνημα ώστε να πραγματοποιήσει το μεγάλο ποιοτικό άλμα. Στη Γαλλία το ραντεβού χάθηκε για λίγες ημέρες. Στην Ελλάδα δεν υπήρξε ποτέ.
Όσοι με ευκολία μιλούν σήμερα για τη «φούσκα» μιας εξέγερσης που αναλώθηκε σε ανούσιες μορφές βίας, φαίνεται ότι ξεχνούν μερικές χαρακτηριστικές εικόνες του Δεκέμβρη: Τους «νοικοκυραίους» που πετούσαν γλάστρες στα ΜΑΤ αμφισβητώντας με το δικό τους τρόπο όχι τους αστυνομικούς σαν πρόσωπα, αλλά το θεσμικό τους ρόλο, και ακόμη και αυτό το μονοπώλιο στη νόμιμη χρήση βίας (μήπως αυτό δεν συνιστά μια μικρή αμφισβήτηση του πυρήνα του σύγχρονου κράτους;) Ξεχνούν τις τηλεπερσόνες που υπό το βάρος της λαϊκής οργής δεν τολμούσαν να καταδικάσουν δημοσίως το σπάσιμο των τραπεζών. Ξεχνούν τις αυθόρμητες καταλήψεις της ΓΣΕΕ, της ΕΣΗΕΑ και της Λυρικής που αμφισβήτησαν τη συνδικαλιστική γραφειοκρατία, την κυρίαρχη ενημέρωση, αλλά και την καθεστωτική τέχνη. Ξεχνούν, τέλος, ότι ο Δεκέμβρης έριξε τις μάσκες της εθνικής ενότητας σε μια κοινωνία που προσποιούνταν ότι έχει επουλώσει για πάντα τους διχασμούς του παρελθόντος. Κι όμως, για 20 με 30 ημέρες οι δυο Ελλάδες στάθηκαν όρθιες για να μετρήσουν το ανάστημά τους. Μπορεί η Ελλάδα των παλαιών ηττημένων να αναδιπλώθηκε γρήγορα στο καβούκι της, αλλά για πρώτη φορά ύστερα από αρκετές δεκαετίες έδωσε και πάλι το παρών.
Όσοι μιλούν για τη «φούσκα» του Δεκέμβρη φαίνεται πως προσπαθούν να κρίνουν μια εξέγερση με τα μέτρα μιας επανάστασης. Αναζητούν συγκεκριμένα πολιτικά αιτήματα (τα οποία οι ίδιοι δεν έχουν θέσει ακόμη), και επαναστατικούς στόχους (τις συνθήκες για την επίτευξη των οποίων δεν φρόντισαν –δεν φροντίσαμε – να δημιουργήσουμε).
Υπάρχει όμως μια τεράστια διαφορά. Οι επαναστάσεις μπορεί να ηττηθούν. Οι εξεγέρσεις ηττώνται μόνο όταν δεν πραγματοποιούνται.
Η νίκη των εξεγέρσεων μετριέται στο φόβο που χαράσσεται στα πρόσωπα των αντιπάλων της. Και ο φόβος ήταν εμφανής στο πρόσωπο του Νικολά Σαρκοζί που απέσυρε τα νομοσχέδιά του, αλλά και του διευθυντή του ΔΝΤ που προειδοποιούσε ότι οι κοινωνικές ανισότητες εκτρέφουν Δεκέμβρηδες σε όλο τον κόσμο. Τα μέλη της ελληνικής οικονομικής ελίτ μπορεί να σιγοσφύριζαν αδιάφορα, το έκαναν όμως είτε για να καλύψουν τον πανικό τους, είτε γιατί δεν έχουν τις αναλυτικές ικανότητες των ευρωπαίων ομολόγων τους. Γιατί, όπως σημείωνε τότε και ο Ευτύχης Μπιτσάκης, η ελληνική αστική τάξη κατάγεται από «τους μαυραγορίτες της κατοχής, τους ωφελημένους από τον εμφύλιο και τους εκλεκτούς της χούντας». 
Ήταν λοιπόν ο Δεκέμβρης του 2008 ένας ελληνικός Μάης – η όμορφη περιπέτεια που η Ελλάδα δεν κατάφερε να ζήσει λόγω της δικτατορίας, αλλά και της γενικότερης οικονομικής υπανάπτυξης; Τα δυο γεγονότα (τηρουμένων πάντα των αναλογιών) φαίνεται να περικλείουν χρονικά το νεοφιλελεύθερο πείραμα τριών δεκαετιών με το οποίο επιχειρήθηκε να μπαλωθεί το πραγματικό πρόβλημα υπερσυσσώρευσης του καπιταλιστικού συστήματος. O Μάης στηρίχθηκε στις πλάτες της πολιτικοποιημένης γενιάς του ’60. Ο Δεκέμβρης έπρεπε να χαράξει το δικό του δρόμο. Ο Μάης ήταν το λαμπρό τέλος μιας εποχής. Ο Δεκέμβρης ήταν η απαρχή μιας άλλης. 

πηγή: www.rednotebook.gr