Το πιο τερατώδες ριάλιτι

Tης Mαριάννας Tζιαντζή

Εδώ και μερικές εβδομάδες στο ορυχείο του Σαν Χοσέ, στη Χιλή, στα κατάβαθα της γης εκτυλίσσεται το πιο τερατώδες ριάλιτι. Εκεί, 33 παίχτες πρέπει να φύγουν από το «σπίτι», την κρύπτη ασφαλείας που τους γλίτωσε από τον θάνατο, αλλά δεν τους χάρισε ακόμα τη ζωή. Πάνω από τα κεφάλια τους έχει στηθεί μια γιγάντια Παραγωγή, μια περίτεχνη επιχείρηση επικοινωνίας και διάσωσης. Ασφαλώς, αβυσσαλέες είναι οι διαφορές σε σχέση με τα κανονικά τηλεοπτικά ριάλιτι, αφού ούτε το παγκόσμιο κοινό ψηφίζει (ευτυχώς!), ούτε οι παίχτες αλληλοκαρφώνονται ούτε ατομικές στρατηγικές χαράζονται. Οι 33 μεταλλωρύχοι δεν έκαναν αίτηση συμμετοχής σ’ αυτό το σκοτεινό παιχνίδι, όμως έγιναν πρωταγωνιστές σε ένα δράμα που πριν από λίγες δεκαετίες θα έμενε μυστικό, ενώ τώρα η τεχνολογία μάς το προσφέρει στο πιάτο, καρέ καρέ, λεπτό το λεπτό. Η τεχνολογία, που η απουσία της όσον αφορά την εφαρμογή της στον πληκτικό (για πολλούς) τομέα της ασφάλειας των εργαζομένων, τους έστειλε ζωντανούς στον τάφο, τώρα υπόσχεται να τους ξαναφέρει στη ζωή. Οπως στα ριάλιτι, η πολυπρόσωπη Παραγωγή ρυθμίζει όλες τις λεπτομέρειες της καθημερινής ζωής των εγκλείστων, τη διατροφή, τα φάρμακα, την ψυχολογία, την ψυχαγωγία τους, τη φυσική τους κατάσταση, αφού έχει οριστεί μέχρι και ειδικό πρόγραμμα υπόγειας γυμναστικής.

Οι μεταλλωρύχοι, οι εργάτες του κάτω κόσμου, αυτοί που ανήκουν στην παλιά, την πολύ παλιά εργατική τάξη, έγιναν ξαφνικά τα χαϊδεμένα παιδιά της χιλιανής κυβέρνησης και των ΜΜΕ. Οχι γι’ αυτό που οι ίδιοι και οι πρόγονοί τους πρόσφεραν τόσους αιώνες στον πολιτισμό, αλλά επειδή βρέθηκαν πολύ κοντά στον θάνατο και του ξέφυγαν.

Το ριάλιτι, ο «πραγματικός χρόνος» συνδυάζεται με μια μάχη με τον χρόνο, με μια δύσκολη επιχείρηση διάσωσης. Οι αληθινές ιστορίες διάσωσης είναι ένα «είδος» (genre) –δημοσιογραφικό, κινηματογραφικό, τηλεοπτικό– με ισχυρή απήχηση στο κοινό, αφού σ’ αυτές συναντάμε ακραία συναισθήματα και συγκρούσεις χαρακτήρων, ενώ στη διάρκειά τους ξεδιπλώνονται πολλές ανθρώπινες ιδιότητες, όπως η αλληλεγγύη, η καρτερία, ο εγωισμός και η αρπακτικότητα, η αυτοθυσία, η ευφυΐα και η επινοητικότητα, το πείσμα και η παραίτηση.

Είναι ειρωνεία το γεγονός ότι νοιαζόμαστε για τη ζωή 33 ξένων, ενώ καλά γνωρίζουμε ότι κάθε χρόνο εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν από αίτια κάθε άλλο παρά φυσικά: από πείνα και αρρώστιες που συνδέονται με την πείνα, από πολέμους, από μολυσμένο αέρα και νερό, από έλλειψη νερού, από έλλειψη φαρμάκων και υποδομών. Ομως όλοι αυτοί ανήκουν στο πεδίο της στατιστικής ή μάλλον του αναπόφευκτου, του «έτσι είναι η ζωή», ενώ οι 33 Χιλιανοί ήρθαν ανατριχιαστικά κοντά μας, μας κοίταξαν από το γυαλί της τηλεόρασης, όμως δεν πρόλαβαν να μας κοιτάξουν πολλοί άλλοι που βρήκαν άδικο θάνατο –ας θυμηθούμε το υποβρύχιο Κουρσκ, τους νεκρούς των Δίδυμων Πύργων, τα θύματα των βομβαρδισμών σε Ιράκ, Γάζα, Αφγανιστάν.
Ισως έχουμε κι άλλους λόγους να νοιαζόμαστε για τους μεταλλωρύχους του Σαν Χοσέ. Μήνες τώρα μας λένε ότι η Ελλάδα είναι καταπλακωμένη κάτω από χρέη, ελλείμματα, σκάνδαλα, προνόμια και λαμογιές, ενώ οι διασώστες μας μάς βεβαιώνουν ότι το σχέδιο σωτηρίας θα πετύχει, αρκεί, όπως και οι έγκλειστοι στη Χιλή, να μην αμφισβητούμε τις αποφάσεις της Παραγωγής. Αριστο το αυτοδίδακτο σωστικό συνεργείο, αετομάτηδες οι ξένοι επιτηρητές της εφαρμογής του, επομένως, άσκοπη έως και επικίνδυνη είναι κάθε σκέψη για άλλους τρόπους και δρόμους διαφυγής. Το ίδιο σύστημα που μας έστειλε στα λαγούμια της ύφεσης και της ανεργίας, τώρα υπόσχεται να μας σώσει, όχι βέβαια όλους αλλά τους πιο ανθεκτικούς.

Οι μεταλλωρύχοι, οι εργάτες του κάτω κόσμου, αυτοί που ανήκουν στην παλιά, την πολύ παλιά εργατική τάξη, έγιναν ξαφνικά τα χαϊδεμένα παιδιά της χιλιανής κυβέρνησης και των ΜΜΕ. Οχι γι’ αυτό που οι ίδιοι και οι πρόγονοί τους πρόσφεραν τόσους αιώνες στον πολιτισμό, αλλά επειδή βρέθηκαν πολύ κοντά στον θάνατο και του ξέφυγαν.

Το ριάλιτι, ο «πραγματικός χρόνος» συνδυάζεται με μια μάχη με τον χρόνο, με μια δύσκολη επιχείρηση διάσωσης. Οι αληθινές ιστορίες διάσωσης είναι ένα «είδος» (genre) –δημοσιογραφικό, κινηματογραφικό, τηλεοπτικό– με ισχυρή απήχηση στο κοινό, αφού σ’ αυτές συναντάμε ακραία συναισθήματα και συγκρούσεις χαρακτήρων, ενώ στη διάρκειά τους ξεδιπλώνονται πολλές ανθρώπινες ιδιότητες, όπως η αλληλεγγύη, η καρτερία, ο εγωισμός και η αρπακτικότητα, η αυτοθυσία, η ευφυΐα και η επινοητικότητα, το πείσμα και η παραίτηση.

Είναι ειρωνεία το γεγονός ότι νοιαζόμαστε για τη ζωή 33 ξένων, ενώ καλά γνωρίζουμε ότι κάθε χρόνο εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν από αίτια κάθε άλλο παρά φυσικά: από πείνα και αρρώστιες που συνδέονται με την πείνα, από πολέμους, από μολυσμένο αέρα και νερό, από έλλειψη νερού, από έλλειψη φαρμάκων και υποδομών. Ομως όλοι αυτοί ανήκουν στο πεδίο της στατιστικής ή μάλλον του αναπόφευκτου, του «έτσι είναι η ζωή», ενώ οι 33 Χιλιανοί ήρθαν ανατριχιαστικά κοντά μας, μας κοίταξαν από το γυαλί της τηλεόρασης, όμως δεν πρόλαβαν να μας κοιτάξουν πολλοί άλλοι που βρήκαν άδικο θάνατο –ας θυμηθούμε το υποβρύχιο Κουρσκ, τους νεκρούς των Δίδυμων Πύργων, τα θύματα των βομβαρδισμών σε Ιράκ, Γάζα, Αφγανιστάν.

Ισως έχουμε κι άλλους λόγους να νοιαζόμαστε για τους μεταλλωρύχους του Σαν Χοσέ. Μήνες τώρα μας λένε ότι η Ελλάδα είναι καταπλακωμένη κάτω από χρέη, ελλείμματα, σκάνδαλα, προνόμια και λαμογιές, ενώ οι διασώστες μας μάς βεβαιώνουν ότι το σχέδιο σωτηρίας θα πετύχει, αρκεί, όπως και οι έγκλειστοι στη Χιλή, να μην αμφισβητούμε τις αποφάσεις της Παραγωγής. Αριστο το αυτοδίδακτο σωστικό συνεργείο, αετομάτηδες οι ξένοι επιτηρητές της εφαρμογής του, επομένως, άσκοπη έως και επικίνδυνη είναι κάθε σκέψη για άλλους τρόπους και δρόμους διαφυγής. Το ίδιο σύστημα που μας έστειλε στα λαγούμια της ύφεσης και της ανεργίας, τώρα υπόσχεται να μας σώσει, όχι βέβαια όλους αλλά τους πιο ανθεκτικούς.

πηγή: Εγημερίδα Καθημερινή