Για το «νέο λύκειο»: Από το σχολείο για την αγορά στο σχολείο της αγοράς

Ανακοίνωση του ΝΑΡ Εκπαιδευτικών

Η δημοσίευση της πρόταση του υπουργείου παιδείας για το «νέο λύκειο» αποκαλύπτει ότι οι αντιδραστικές τομές στην εκπαίδευση προς όφελος ενός ευέλικτου, προσαρμοσμένου, «φτηνά καταρτισμένου» εργατικού δυναμικού για τη διαφύλαξη του επιχειρηματικού κέρδους και της κυριαρχίας της ιδεολογίας του δεν μπορούν να κρυφτούν κάτω από την αυξημένη ρητορεία περί «νέου». Με τις εξαγγελίες αυτές το σημερινό απαξιωμένο λύκειο οδηγείται σε ακόμα μεγαλύτερη απομάκρυνση από τις πραγματικές ανάγκες της εργαζόμενης πλειοψηφίας και τις διευρυμένες δυνατότητες της εποχής.

Το «νέο Λύκειο»: Μορφωτικά οπισθοδρομικό και βαθιά συντηρητικό

Το «νέο Λύκειο» είναι πρωτίστως μορφωτικά οπισθοδρομικό και βαθιά συντηρητικό γιατί το περιεχόμενό του όχι απλώς δεν προωθεί την τον ολόπλευρα μορφωμένο εργαζόμενο άνθρωπο αλλά γιατί υποτάσσεται στις εκμεταλλευτικές ανάγκες της καπιταλιστικής αγοράς εργασίας εν μέσω κρίσης. Δεν έχει πια ούτε εξ αποστάσεως επαφή με την αναγκαία γενική γνώση-μόρφωση ώστε οι νέοι άνθρωποι να κατανοούν το φυσικό-κοινωνικό κόσμο γύρω τους στην ιστορική του διαδρομή και τον εαυτό τους μέσα σ’ αυτό, να τον κρίνουν και να τον αλλάζουν κοινωνικά, παραγωγικά, ιδεολογικά.

Το πρόγραμμα του «νέου Λυκείου» βαθαίνει την απόσταση του από τη γενική παιδεία, την οποία και υποκαθιστά πλήρως από τη «γενική γνώση»-άθροισμα θραυσμάτων δεξιοτήτων και μετρήσιμων ικανοτήτων. Και μάλιστα, αυτές που θεωρούνται αναγκαίες για την κινητικότητα και προσαρμοστικότητα των εργαζομένων στις κάθε φορά τρέχουσες ανάγκες της αγοράς. Το νέο Λύκειο είναι το Λύκειο της εξειδίκευσης και της διαφοροποίησης. Μεγάλο μέρος των μαθητών αποκόβεται από πολύ νωρίς από εξαιρετικά σημαντικές γνωστικές περιοχές. Το Λύκειο ως φορέας κάποιας γενικής μόρφωσης και παιδείας περιορίζεται μόνο για την Α’ Λυκείου. Ακόμα κι εκεί όμως, «ο λιτός πυρήνας» βασικών δεξιοτήτων όπως αναφέρεται στην πρόταση του ΥΠ, είναι οι δεξιότητες που καθορίζονται από την Ε.Ε., η ικανότητα επικοινωνίας στην ελληνική και στις ξένες γλώσσες, η μαθηματική ικανότητα και βασικές ικανότητες στην επιστήμη και την τεχνολογία. Ενώ οι «εγκάρσιες δεξιότητες» (μέσω της ερευνητικής εργασίας) είναι η μάθηση τρόπων μάθησης, οι κοινωνικές ικανότητες που σχετίζονται με συνεργασία, πρωτοβουλία, επιχειρηματικότητα. Επιλέγονται δηλαδή εκείνες οι ικανότητες και συμπεριφορές που χρειάζεται η καπιταλιστική παραγωγή με εντελώς ευκαιριακό και χρηστικό τρόπο.

Οξύνει την ταξικότητα με «εθελοντικό» διωγμό των μαθητών προς την τεχνική εκπαίδευση

Για πρώτη φορά μετά το νόμο Αρσένη, με τόσο καθαρό τρόπο, στόχος του νέου λυκείου εμφανίζεται η αύξηση του ποσοστού των μαθητών στην Τεχνική εκπαίδευση στο 50% για την πιο άμεση κάλυψη των επιχειρηματικών αναγκών. Την παραπάνω κατεύθυνση ενισχύει ο πλήρης προσανατολισμός του νέου λυκείου από τη Β’ και μετά, στην εισαγωγή στην ανώτατη εκπαίδευση. Το σχολείων των όλων όχι απλώς δε διακηρύσσεται πια όπως παλιότερα μέσα από την ισότητα ευκαιριών αλλά θεωρείται εμπόδιο. Γι’ αυτό άλλωστε το υπουργείο παρουσιάζει ως πρόβλημα το χαμηλό ποσοστό συμμετοχής στην τεχνική εκπαίδευση σε σύγκριση με τις άλλες χώρες της Ε.Ε. Το πρόγραμμα σπουδών του, οι εργασίες εμβάθυνσης, το σύστημα εισαγωγής χωρίς εξεταστέα ύλη και συγκεκριμένο εγχειρίδιο, που δημιούργησαν στο παρελθόν τα φροντιστήρια, οδηγούν ώστε ο μαθητής να ενσωματώσει την αδυναμία του ενώ οι συνεχείς αξιολογήσεις εντείνουν την περιθωριοποίηση και την απόρριψη συμβάλλοντας στη διοχέτευση σημαντικών τμημάτων του μαθητικού πληθυσμού προς την τεχνική εκπαίδευση της πλήρους κατάρτισης.

Δημιουργεί ένα, πρωτόγνωρης αγριότητας, εξεταστικό λαβύρινθο, προθάλαμος του «νέου ΑΕΙ»

Με συνεχή αξιολογικά πλέγματα που διαμορφώνονται σε κάθε βήμα του μαθητή, για την εισαγωγή στην ανώτατη εκπαίδευση, εισάγει τη μέτρηση της επίδοσης συνολικά στο λύκειο, στις ερευνητικές εργασίες, τη βαθμολογία σε τέσσερα μαθήματα πανελλαδικών εξετάσεων και την επίδοσή στο προπαρασκευαστικό έτος του Πανεπιστημίου. Την ίδια στιγμή, ο ατομικός φάκελος του μαθητή, που εισάγει, για να συμπληρώνεται θα χρειάζεται συνεχείς αξιολογικές διαδικασίες σε κάθε στιγμή της εκπαιδευτικής διαδρομής.

Ταυτόχρονα, ενισχύεται ο μέχρι τώρα ρόλος του ως προθάλαμος του Πανεπιστημίου. Άλλωστε, με το προπαρασκευαστικό έτος αυτό γίνεται ταυτόχρονα και διαδικασία απόρριψης και ξεσκαρταρίσματος. Η ενίσχυση αυτού του ρόλου φαίνεται ολοκάθαρα και από τη «φροντιστηριοποίηση» του ίδιου του Λυκείου όπως γίνεται φανερό κι ομολογείται χωρίς αιδώ από το πρόγραμμα σπουδών, για την «προετοιμασία» για το «νέο ΑΕΙ».

Το «νέο ΑΕΙ» που σχεδιάζουν είναι το κατ’ επίφαση πια Πανεπιστήμιο της εποχής της «επανίδρυσης του καπιταλισμού» που δε θα είναι πλέον ούτε δωρεάν ούτε δημόσιο ούτε πανεπιστήμιο. Θα είναι ένα εκπαιδευτήριο που θα λειτουργεί σαν ανώνυμη εταιρεία και θα παρέχει επαγγελματική κατάρτιση με δίδακτρα , χωρίς ελευθερία στη διδασκαλία, την έρευνα και στη διακίνηση ιδεών. Με σχολές - χυλό και εξατομικευμένο, πολυδιασπασμένο πρόγραμμα σπουδών. Με μονοετείς!!, διετείς!!!, τριετείς!!!, τετραετείς σπουδές «ανάλογα με τις ανάγκες της δικτατορίας των αγορών». Με ένα ψευδοπτυχίο-ατομικό φάκελο προσόντων για το οποίο δεν θα τους νοιάζει πια που, τι ,γιατί και πως έμαθες αλλά πόσο επιδέξιος είσαι για να εκτελέσεις αμέσως την δουλειά που τυχόν σε θέλουν, εντελώς φυσικά ακατοχύρωτος αφού όλα θα τα λύνει η περιβόητη αγορά.

Ευελιξία και διαφοροποίηση για μια αγορά που αφαιρεί κάθε συλλογικό δικαίωμα

Το «νέο Λύκειο» δεν κάνει καμιά αναφορά στο απολυτήριο και στην αξία που θα έχει. Αντίθετα, εισάγει τον ατομικό φάκελο του μαθητή, το βιβλίο ατομικών προσόντων του που θα «γεμίζει» συνεχώς και που θα τον συνοδεύει σε όλη του τη ζωή για την εύρεση εργασίας. Έτσι, δημιουργεί σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των αποφοίτων επειδή ο κάθε μαθητής θα έχει κάνει διαφορετικές επιλογές μαθημάτων, προγραμμάτων και εργασιών, το σύνολο των οποίων θα αποτιμώνται στη μεταλυκειακή του πορεία.

Με τον τρόπο αυτό, συνδυασμένο με τις αλλαγές στα ΑΕΙ, μετατρέπει την εκπαιδευτική διαδικασία σε εξατομικευμένες εκπαιδευτικές διαδρομές. Έτσι προετοιμάζεται για τη δια βίου μάθηση όπου καλείται να επιλέξει τον προσωπικό του δρόμο, πάντα με ατομική ευθύνη και κόστος. Η κατάργηση του συλλογικού δικαιώματος στην εργασία ταιριάζει απόλυτα με την κατάργηση των συλλογικών προσόντων (απολυτήριο-πτυχίο…) που έδιναν μέχρι τώρα οι θεσμοθετημένες σπουδές. Η ατομική διαπραγμάτευση γίνεται φυσική όταν τα προσφερόμενα προσόντα του κάθε εργαζόμενου είναι εμφανίζονται ως ατομικά.

Η αντιμετώπιση του ανθρώπου, όχι σαν οντότητα, αλλά σαν εμπόρευμα και γρανάζι της παραγωγικής μηχανής και της παραγωγής κέρδους βρίσκεται στο μεγαλείο της.

Σε καθεστώς μνημονίου και οικονομικού στραγγαλισμού της εκπαίδευσης

Όλα τα παραπάνω ξεδιπλώνονται στην εποχή της πιο βάρβαρης επίθεσης στα κοινωνικά δικαιώματα και αγαθά. Γι’ αυτό άλλωστε, η υπουργός δηλώνει ανερυθρίαστα ότι δε χρειάζονται άλλες υποδομές κι ενίσχυση. Γιατί στο σχολείο της τρόικας και του ΔΝΤ, το μνημόνιο επικάθεται ως θηλιά που οδηγεί στις συγχωνεύσεις, στην κατάργηση του οργανισμού διδακτικών βιβλίων, στο περάσματος της χρηματοδότησης στους ήδη ελλειμματικούς καλλικρατικούς δήμους, στην κατάργηση των αθλητικών, μουσικών κ.λπ. λυκείων και των όποιων αντισταθμιστικών μέτρων απέμειναν, της υποβάθμισης εργασιακά και μισθολογικά των εκπαιδευτικών με την ταυτόχρονη αξιολόγηση-χειραγώγησή τους, τη διοικητική μεταρρύθμιση όπου το σχολείο γίνεται φέουδο του διευθυντή και αφαιρούνται όλες οι αρμοδιότητες από το σύλλογο διδασκόντων, των κέντρων αριστείας, των δικτύων καινοτομίας και της γκετοποίησης των προτύπων από τον υπόλοιπο κόσμο των μαθητών και εκπαιδευτικών.

Σε μια εποχή που η οικονομία της αγοράς και οι προτεραιότητες της ΕΕ αποδεικνύονται ολέθριες και οδηγούν στη δίνη της καπιταλιστικής κρίσης και την κατεδάφιση στοιχειωδών δικαιωμάτων το σχολείο της αγοράς και της ιδεολογίας της είναι εδώ και απειλεί το νου και την καρδιά της νεολαίας.

Σε μια τέτοια εποχή είναι όσο ποτέ αναγκαίο να πάρει σάρκα και οστά η διεκδίκηση για ένα άλλο σχολείο, ενιαίο δωδεκάχρονο, των όλων και των ίσων, χωρίς φραγμούς κι αξιολογήσεις, που θα παρέχει πλήρη και πολύπλευρη γνώση στους νέους ανθρώπους, χωρίς διαχωρισμούς σε γενική και τεχνική παιδεία, χωρίς πρόωρες δέσμες και εξειδικεύσεις, με αυτοτέλεια και κατοχυρωμένα επαγγελματικά δικαιώματα σε κάθε βαθμίδα, που θα γίνεται μαχητικό πρόγραμμα πάλης ενός ευρύτερου μετώπου παιδείας-εργασίας-δημοκρατίας για μια απελευθερωτική παιδεία σε χειραφετημένη εργασία στα πλαίσια μιας κοινωνίας χωρίς εκμετάλλευση. 

ΝΑΡ, Οργάνωση Εκπαιδευτικών