9 ΓΕΝΑΡΗ 1905 : "ΜΑΤΩΜΕΝΗ ΚΥΡΙΑΚΗ"

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

ΑΦΙΣΣΑ ΓΙΑ ΤΑ 20 ΧΡΟΝΙΑ

Η Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 στη Ρωσία είναι γνωστή σαν η πρώτη (στην παγκόσμια ιστορία) πετυχημένη απόπειρα της εργατικής τάξης να καταλάβει την εξουσία και να ξεκινήσει την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας. Λιγότερο γνωστή όμως είναι η επανάσταση του 1905 που προηγήθηκε και κατά κάποιον τρόπο προετοίμασε την Οκτωβριανή. Ηταν αυτή που έβγαλε από την αφάνεια τα εκατομμύρια των εξαθλιωμένων μαζών στην τσαρική Ρωσία, απέδειξε ότι ο λαός έχει ρόλο στη διαμόρφωση της ιστορίας και παρά την ήττα της έδωσε σημαντικά εφόδια στην εργατική τάξη για να πραγματοποιήσει την «έφοδο στον ουρανό» το 1917. Ηταν μια «… γενική δοκιμή … χωρίς την οποία θα ήταν αδύνατη η νίκη της Οχτωβριανής επανάστασης του 1917» όπως θα πει αρκετά χρόνια μετά και ο Λένιν (Απαντα, 5η ρωσική έκδοση, τόμος 41, «Ο αριστερισμός παιδική αρρώστια του κομμουνισμού», σελ. 9).

Το ξέσπασμα των εργατών. Η «ματωμένη Κυριακή».

Η κατάσταση στη Ρωσία πριν το 1905 ήταν κάτι περισσότερο από τραγική. Η κυριαρχία του τσαρισμού ήταν απόλυτη. Δεν υπήρχε κανένα ίχνος δημοκρατικών θεσμών, καμιά μορφή συλλογικότητας. Οι φυλακές και τα κάτεργα ήταν γεμάτα. Ο λαός ήταν καταδικασμένος να επιβιώνει καθημερινά σε απάνθρωπες συνθήκες. Οι αγρότες εργάζονταν με πρωτόγονα μέσα χωρίς να μπορούν σε πολλές περιπτώσεις να συντηρηθούν. Οι ακτήμονες ήταν εκατομμύρια και ήταν υποχρεωμένοι να εργάζονται σαν κολίγοι αφού όλη σχεδόν η γη ήταν ιδιοκτησία του κράτους ή των μεγαλοτσιφλικάδων. Οι εργάτες ήταν υποχρεωμένοι να δουλεύουν ως και 14 ώρες την ημέρα και να ζουν μέσα στην εξαθλίωση. Ο Elleinstein είναι πολύ παραστατικός: «Ως το 1905, ο τσαρικός δεσποτισμός ήταν ολοκληρωτικός. Επρόκειτο για μια δικτατορία που δεν επέτρεπε καμία ελευθερία, έστω και την πιο τυπική. … Ελευθερία τύπου δεν υπήρχε, όπως δεν υπήρχε ελευθερία στο θέατρο και τη λογοτεχνία. … Δεν υπήρχε ατομική ελευθερία. Η αστυνομία μπορούσε να συλλάβει οποιονδήποτε και οποτεδήποτε. … Οι ρώσοι αγρότες υποφέρουν τρομερά από έλλειψη γης. … Η αγροτική εκπαίδευση είναι μηδαμινή. … Η παιδική θνησιμότητα ήταν πολύ μεγάλη (25-30% στην ύπαιθρο). … Στον υποσιτισμό έρχονται να προστεθούν οι επιδημίες, κυρίως επιδημίες χολέρας. Η τροφή ήταν πενιχρότατη: βραστές πατάτες, σούπα λάχανο, … το κρέας σπάνιο …». (Elleinstein σελ. 24-35)

Μέσα σ’ αυτή την απελπιστική κατάσταση δρούσε το μπολσεβίκικο κόμμα ΡΣΔΕΚ (Ρωσικό Σοσιαλιστικό Δημοκρατικό Εργατικό Κόμμα) και κατάφερε να έχει σημαντική επιρροή μέσα στους εργάτες και τους αγρότες μέχρι τα 1905. Μάλιστα το Δεκέμβρη του 1904 ξεσπά στο Μπακού μια τεράστια απεργία των πετρελαιοεργατών που την καθοδηγούσαν οι μπολσεβίκοι και κατέληξε σε νίκη των εργατών και σύναψη συλλογικής σύμβασης. Αντίστοιχες εξεγέρσεις ξεσπούσαν σε διάφορες περιοχές της Ρωσίας και όλα έδειχναν ότι σύντομα θα φούντωνε η επανάσταση σε όλη τη χώρα. Την κρίση επέτεινε ο ρωσοϊαπωνικός πόλεμος του 1904 και η ήττα της Ρωσίας.

Τα επαναστατικά γεγονότα του 1905 ξεκίνησαν με την αυγή του νέου έτους. Το Γενάρη θα ξεσπάσει στην Πετρούπολη απεργία στο μεταλλουργικό εργοστάσιο «Πουτίλοφ». Οι κινητοποιήσεις γενικεύονται με προωθημένα αιτήματα όπως αμνηστία, πολιτικές ελευθερίες, κανονικά μεροκάματα, 8ωρη εργασία, βαθμιαία παραχώρηση της γης στα χέρια του λαού, σύγκληση συντακτικής συνέλευσης με βάση την καθολική και ίση ψηφοφορία. Αποκορύφωμα ήταν η τεράστια διαδήλωση της 9ης Γενάρη όταν 150.000 λαού ξεκίνησαν από τις εργατικές συνοικίες προς τα Χειμερινά ανάκτορα. Επικεφαλής της πομπής ήταν ένας ιερέας ο Γκεόργκι Γκαπόν, (παπά - Γκαπόν) που είχε μυστικές σχέσεις με την αστυνομία.

Ας δούμε τι προηγήθηκε: «Όταν ο Γκαπόν είδε πως ήταν αδύνατο να σταματήσει το κίνημα, από το φόβο του μήπως χάσει την επιρροή του στα καθυστερημένα στρώματα των εργατών αποφάσισε, με την ενθάρρυνση των αστυνομικών αρχών, να οργανώσει μια πορεία των εργατών προς τα Χειμερινά ανάκτορα για να υποβληθεί στον τσάρο ένα υπόμνημα με τις επείγουσες ανάγκες του λαού. … Οι μπολσεβίκοι μίλησαν στα εργοστάσια και στις συγκεντρώσεις των παραρτημάτων της γκαπονικής οργάνωσης και εξήγησαν στους εργάτες πως η πορεία πού ετοίμαζε δόλια ο Γκαπόν, θα ήταν άκαρπη και επικίνδυνη. Στις 8 Ιανουαρίου κυκλοφόρησε μια προκήρυξη της επιτροπής της Πετρούπολης του ΡΣΔΕΚ "Προς όλους τους εργάτες της Πετρούπολης" και τους προειδοποιούσε πως την ελευθερία δεν πρέπει να την περιμένουν από τον τσάρο. "Με ένα τόσο μικρό τίμημα σαν το υπόμνημα, έστω και αν το υποβάλει ένας παπάς από μέρος των εργατών, δεν αγοράζεται η ελευθερία. Η ελευθερία αγοράζεται με αίμα, η ελευθερία κατακτάται με το όπλο στο χέρι, με σκληρές μάχες"…» («Παγκόσμια Ιστορία», Ακαδημία Επιστημών ΕΣΣΔ, εκδ. «Μέλισσα», τόμος Ζ1, σελ. 450).

Ο τσάρος Νικόλαος ο Β΄είχε ήδη αποφασίσει να συντρίψει την εξέγερση στη γέννησή της. Λίγο πριν φτάσει η τεράστια πορεία στην πλατεία των ανακτόρων, δέχτηκε τη λυσσαλέα επίθεση της αστυνομίας και του ιππικού. Πάνω από 1000 σκοτώθηκαν και αρκετές χιλιάδες τραυματίστηκαν. Από τη μέρα αυτή, που ονομάστηκε «ματωμένη Κυριακή», η εργατική τάξη της Ρωσίας έβγαλε ιστορικά συμπεράσματα που έμελλαν να αλλάξουν την κατάσταση στη χώρα. Κλονίστηκε σοβαρά η πίστη του λαού στην εκκλησία και τον τσάρο. Πολλοί στη διάρκεια της πορείας κουβαλούσαν φωτογραφίες του τσάρου καθώς και εικονίσματα αγίων και μετά την επίθεση τα ποδοπατούσαν. Ο Λένιν έλεγε πως «η επαναστατική διαπαιδαγώγηση του προλεταριάτου προχώρησε μέσα σε μια μέρα τόσο, όσο δε θα μπορούσε να προχωρήσει μέσα σε μήνες και χρόνια άχαρης, συνιθισμένης, κακομοίρικης ζωής» (Απαντα Λένιν, τόμος 8, σελ. 80, 4η ρωσική έκδοση).

Την ίδια κιόλας μέρα χιλιάδες εργάτες εξοπλίζονται, στήνονται οδοφράγματα και ξεσπούν ένοπλες συγκρούσεις. Το χτύπημα της πορείας έφερε τα αντίθετα αποτελέσματα, απ’ ό,τι ήλπιζε ο τσάρος. Μέσα στο Γενάρη 440.000 εργάτες (περισσότεροι απ’ ό,τι σε όλη την προηγούμενη δεκαετία) κατεβαίνουν σε απεργία.

Η εξέγερση απλώνεται

Η εξέγερση φουντώνει και διαδίδεται σε μεγάλες πόλεις με χιλιάδες προλετάριους να συγκρούονται με την αστυνομία και το στρατό. Αλλά και στην ύπαιθρο οι αγροτικές εξεγέρσεις είναι πλέον καθημερινές. Τα επαναστατικά γεγονότα διαρκούν όλο το χρόνο. Τον Ιούλη πραγματοποιείται εξέγερση στο θωρηκτό «Ποτέμκιν» στη Μαύρη Θάλασσα. Τα άλλα πλοία αρνήθηκαν να πυροβολήσουν ενάντια στο εξεγερμένο πλήρωμα. Τελικά η εξέγερση έληξε λόγω έλλειψης κάρβουνου και τροφίμων και το «Ποτέμκιν» αναγκάστηκε να κατευθυνθεί προς τις ακτές της Ρουμανίας και να παραδοθεί.

Σε μια προσπάθεια του τσάρου να αποπροσανατολίσει το λαό και να πάρει με το μέρος του τμήμα της αστικής τάξης της Ρωσίας, που ασφυκτιούσε μέσα στο απολυταρχικό καθεστώς, προτείνει τον Αύγουστο τη δημιουργία «Κρατικής Δούμας», ένα είδος υποτυπώδους Βουλής (συμβουλευτικού σώματος) που θα στηριζόταν σ’ ένα άδικο σύστημα ψηφοφορίας, με στόχο να στρέψει το επαναστατικό ρεύμα που δυνάμωνε συνεχώς σε ανώδυνες κοινοβουλευτικές κατευθύνσεις. Η πρόταση απορρίπτεται από τους μπολσεβίκους.

Τον Οκτώβρη ξεσπά γενική απεργία των σιδηροδρομικών. Στην απεργία προσχώρησαν και εργάτες από άλλες βιομηχανίες, δημόσιοι υπάλληλοι, φοιτητές και διανοούμενοι (συνολικά 1.500.000 απεργοί). Η απεργία παίρνει πανρωσικές διαστάσεις με κεντρικό αίτημα το 8ωρο. Οι αγροτικές εξεγέρσεις πολλαπλασιάζονται, γίνονται εξεγέρσεις εθνικών μειονοτήτων και ανταρσίες στο στρατό και το στόλο. Μετά από αιματηρές συγκρούσεις δημιουργούνται Σοβιέτ εργατών στη Μόσχα, την Πετρούπολη και άλλες πόλεις, με τη συμμετοχή και των αγροτών.

Στις 17 Οκτώβρη γίνεται νέα πρόταση από τον τσάρο για «νομοθετική Δούμα». Οι μενσεβίκοι συμφώνησαν με το σχέδιο του τσάρου για τη νέα Δούμα αφού δεν ήθελαν να ανατρέψουν τον τσάρο με επανάσταση αλλά να του αποσπάσουν ορισμένες μεταρρυθμίσεις. Έτσι έχουμε τη δημιουργία Δούμας στη Ρωσία.

Τα επαναστατικά γεγονότα του Δεκέμβρη στη Μόσχα

Η τελευταία φάση της επαναστατικής κρίσης στη Ρωσία είναι η εξέγερση του Δεκέμβρη στη Μόσχα. Στις 5 Δεκέμβρη, το Σοβιέτ της Μόσχας με πρόταση των Μπολσεβίκων, αποφασίζει να κηρύξει γενική πολιτική απεργία, με σκοπό να τη μετατρέψει στη συνέχεια σε εξέγερση όπως και γίνεται. Ενοπλες εξεγέρσεις έγιναν και σε άλλες πόλεις (Κρασνογιάρσκ, Περμ, Νοβοροσίσκ, Σόρμοβο, Σεβαστούπολη, Κροστάνδη). Στις 9 του Δεκέμβρη, στήθηκαν στη Μόσχα τα πρώτα οδοφράγματα που σε λίγο γέμισαν την πόλη απ' άκρη σ' άκρη. Μεγάλο μέρος της πόλης κατελήφθη από ένοπλα τμήματα εργατών. Στήθηκαν λαϊκά δικαστήρια και τα Σοβιέτ απέκτησαν ευρεία λαϊκή στήριξη. Τελικά, μετά τη συγκέντρωση τσαρικού στρατού κι από άλλες πόλεις, οι εργάτες σταμάτησαν οργανωμένα την εξέγερση και κατόρθωσαν να αποχωρήσουν από τη Μόσχα με μικρές απώλειες. Εξεγέρσεις ξεσπούσαν σ΄ όλη τη διάρκεια και του επόμενου χρόνου μέχρι και τον Ιούνη του 1907 που καταργήθηκε η Δούμα και τα Σοβιέτ.

Συμπεράσματα

Το όφελος που είχε η εργατική τάξη και ο λαός της Ρωσίας από τα γεγονότα του 1905 ήταν τεράστιο. Πέρα από την απεμπλοκή σημαντικών τμημάτων του λαού από την επιρροή του τσάρου και της εκκλησίας, η εργατική τάξη άρχισε να συγκροτείται με γρήγορους ρυθμούς. Ταυτόχρονα συγκροτήθηκαν και οι υπόλοιπες τάξεις στη Ρωσία και κύρια η αστική τάξη. Οι εργάτες όμως είναι αυτοί που απέκτησαν μεγάλη εμπειρία στη διοργάνωση της απεργίας, της ένοπλης εξέγερσης και της περιφρούρησης των αγώνων τους. Εμαθαν πώς να οργανώνονται χρησιμοποιώντας όλες τις νόμιμες αλλά και παράνομες μεθόδους δουλειάς. Εξάγοντας συμπεράσματα από την επανάσταση του 1905 ο Λένιν έλεγε πως «… κάθε μήνας αυτής της περιόδου ισοδυναμούσε … με ένα χρόνο "ειρηνικής" "συνταγματικής" ανάπτυξης» Το σημαντικότερο όμως είναι ότι στη διάρκεια του 1905 δημιουργήθηκαν οι πρώτες εμβρυακές μορφές εργατικής εξουσίας, τα Σοβιέτ.

Αναφερόμενος ο Λένιν στον Ενγκελς έγραφε στο καταπληκτικό άρθρο του «Η επανάσταση διδάσκει»«Ο Ενγκελς είπε κάποτε: οι ηττημένοι στρατοί διδάσκονται θαυμάσια. Τα υπέροχα αυτά λόγια ισχύουν ασύγκριτα περισσότερο για τους επαναστατικούς στρατούς, πού στρατολογούν στις γραμμές τους τούς εκπροσώπους των πρωτοπόρων τάξεων. Οσο δε θα έχει σαρωθεί το παλιό, σάπιο εποικοδόμημα, που μολύνει με τη σαπίλα του όλο το λαό, κάθε νέα ήττα θα ξεσηκώνει όλο και νέες στρατιές αγωνιστών» (Απαντα, τόμος 9, σελ. 130, 4η ρωσική έκδοση).

Η ιστορία δεν άργησε να αποδείξει αυτές τις αλήθειες το 1917 με την πρώτη πετυχημένη εργατική επανάσταση και την κατάληψη της εξουσίας από τους μπολσεβίκους.

Βιβλιογραφία

1. Απαντα Λένιν, τόμ. 8, 9, της 4ης ρωσ. έκδοσης και τόμ. 41 της 5ης ρωσ. έκδοσης

2. Παγκόσμια ιστορία, Ακαδημία Επιστημών ΕΣΣΔ, τόμος Ζ1, εκδ. Μέλισσα

3. «Ιστορία της Σοβιετικής Ενωσης», Jean Elleinstein, τόμος Α, εκδ. Θεμέλιο

4. «Ιστορία της Σοβιετικής Ενωσης», Ε. Χ. Καρρ, τόμος Α, εκδ. Υποδομή

5. «Ιστορία του κομμουνιστικού κόμματος (μπολσεβίκων) της Σοβιετικής Ενωσης», εκδόσεις του λαού

 

πηγή: antigeitonies.blogspot.com