Γιώργος Ρούσης: Η τακτική να υποτάσσεται στη στρατηγική

Η πρόταση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ αποτελεί ένα ελάχιστο πρόγραμμα μετωπικής δράσης, πρώτο βήμα στο πλαίσιο μιας στρατηγικής που στόχο έχει το σοσιαλισμό, υποστηρίζει ο αγωνιστής της Αριστεράς και καθηγητής Πάντειου Πανεπιστημίου Γιώργος Ρούσης στη συνέντευξη που ακολουθεί.

Από την άλλη, η απορριπτική απάντηση του Ριζοσπάστη εντάσσεται σε μια λογική άρνησης ακόμη και της πιο στοιχειώδους συνεργασίας των αριστερών δυνάμεων.

Συνέντευξη στον Λεωνίδα Βατικιώτη

– Πώς κρίνεις την πρόταση για κοινή δράση που κατέθεσε η ΑΝΤΑΡΣΥΑ στην υπόλοιπη Αριστερά;

– Καταρχάς να ξεκαθαρίσω ότι οι απαντήσεις μου πρέπει να εκληφθούν ως αυτό που είναι, δηλαδή ως απαντήσεις ενός ανένταχτου κομματικά αριστερού - κομμουνιστή, που υποστηρίζει το μετωπικό εγχείρημα της ΑΝΤΑΡΣΥΑ και όχι βεβαίως ως απαντήσεις ενός στελέχους της, που δεν είμαι. Θεωρώ ότι η πρόταση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ συμβάλλει σε μια πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση της επίθεσης του κεφαλαίου, με δεδομένες τόσο τις πραγματικές διαφορές ανάμεσα στις συνιστώσες της Αριστεράς, όσο και τη μέχρι τώρα στάση τους στο ζήτημα ενός αντικαπιταλιστικού μετώπου. Τέλος, από άποψη περιεχομένου, ανταποκρίνεται στο χαρακτηρισμό της κρίσης ως συστημικής κρίσης του καπιταλισμού και ως εκ τούτου κινείται στη σωστή κατεύθυνση. Βεβαίως, δεν πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα δράσης, ούτε για μια πρόταση σοσιαλιστικής εξουσίας, αλλά για ένα ελάχιστο πρόγραμμα μετωπικής δράσης, πρώτο βήμα στο πλαίσιο μιας στρατηγικής ενός επαναστατικού πολέμου θέσεων, που για την ΑΝΤΑΡΣΥΑ και τις συνιστώσες της, στόχο έχει το σοσιαλισμό.

– Ο Ριζοσπάστης όμως έγραψε ότι βρίθει αντιφάσεων με πιο χαρακτηριστική την αποκοπή της τακτικής από την στρατηγική.

– Το πιο τραγικό είναι ότι ορισμένοι σύντροφοι τόσο από το ΚΚΕ, όσο και προσκείμενοι στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ, το πρώτο πράγμα που βρήκαν να μου πουν όταν συζητήσαμε την απάντηση του ΚΚΕ μέσω του Ριζοσπάστη, ήταν ότι έβρισκαν θετικό το ότι το ΚΚΕ απάντησε και το ότι η απάντηση αυτή δεν περιείχε υβριστικούς χαρακτηρισμούς. Δυστυχώς, έχουμε φθάσει στο σημείο να θεωρούμε το αυτονόητο –τον ευπρεπή διάλογο ανάμεσα στις δυνάμεις της Αριστεράς– ως κατάκτηση.

Τώρα, επί της ουσίας της απάντησης του ΚΚE. Νομίζω ότι αυτή εντάσσεται σε μια εκ μέρους του λογική άρνησης κάθε έστω και στοιχειώδους συνεργασίας με άλλες αριστερές δυνάμεις, σε μια λογική «το μοναστήρι να ’ναι καλά», η οποία αντικειμενικά αποδυναμώνει το λαϊκό κίνημα. Έτσι αναζητούνται διαφορές ακόμη κι εκεί που δεν υπάρχουν και ακριβώς γι’ αυτό το λόγο, το όλο σκεπτικό που αναπτύσσεται δεν μπορεί παρά να είναι και ανορθολογικό.

Παραθέτω τρία ενδεικτικά παραδείγματα: Πρώτο, στο ίδιο το απαντητικό άρθρο του Ριζοσπάστη παρατίθεται το ακόλουθο απόσπασμα από την πρόταση της ΑΝΤΑΡΣΥA: «Εθνικοποίηση κρατικοποίηση όλων των τραπεζών και των μεγάλων στρατηγικής σημασίας επιχειρήσεων, χωρίς αποζημίωση, με εργατικό και λαϊκό έλεγχο». Στην τελευταία παράγραφο της απάντησης αυτό μεταφράζεται: H ΑΝΤΑΡΣΥΑ λέει «έξοδο από την ΕΕ, αλλά με τα μονοπώλια ακλόνητα στην παραγωγή».

Δεύτερο, στο ίδιο κείμενο παρατίθεται το ακόλουθο απόσπασμα από την πρόταση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ: «Δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή η δυνατότητα για μια πολιτική ή εκλογική ενότητα με τις δυνάμεις του ΚΚΕ και του ΣΥΡΙΖΑ ... Αυτό όμως δεν εμποδίζει την κοινή δράση μέσα στο μαζικό κίνημα για την ανατροπή της επίθεσης με συγκεκριμένους αντικαπιταλιστικούς στόχους πάλης». Παρόλ’ αυτά, λίγο πιο κάτω κατηγορείται η ΑΝΤΑΡΣΥΑ ότι αυτό που προτείνει «δεν είναι ενότητα», όπως η ίδια διατείνεται ότι είναι.

Τέλος, και ίσως αυτό είναι το κυριότερο, το ΚΚΕ δηλώνει ότι αρνείται την πρόταση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ διότι αυτή «βάζει ζήτημα ανατροπής της κυβέρνησης, πολιτικούς στόχους εντός του συστήματος», λες και το ίδιο το ΚΚΕ όταν π.χ. ζητά εκλογές, συμμετέχει στη Bουλή ή διεκδικεί άμεσα αιτήματα ή στηρίζει και ορθότατα την πάλη διαφόρων κλάδων εργαζομένων ή ακόμη όταν κάκιστα συμμετείχε στην κυβέρνηση Τζαννετάκη κ.λπ. κ.λπ. το πράττει εκτός του συστήματος ή λες και ανάμεσα στο όλα ή τίποτα, υπάρχει το απόλυτο κενό και δεν υπάρχει η δυνατότητα αντικαπιταλιστικής γέφυρας προς το σοσιαλισμό, όπως το ίδιο προτείνει στο πρόγραμμα του, αλλά φαίνεται να αναιρεί στα μουλωχτά.

Παρά όμως την άρνηση αυτή του ΚΚΕ, υποστηρίζω ότι η ΑΝΤΑΡΣΥΑ θα πρέπει να επιμείνει σε αυτήν τη μετωπική κατεύθυνση και προς το ΚΚΕ και προς τις άλλες δυνάμεις της Αριστεράς και βεβαίως ταυτόχρονα να επιδιώκει να υλοποιήσει από τα κάτω αυτό το αγωνιστικό μέτωπο.

– Θέτοντας θέμα εξόδου έστω από ευρώ δεν αποκλείονται εξαρχής δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ; Γιατί είναι απαραίτητο να τεθεί το θέμα της αποχώρησης από την ευρωζώνη για να νικήσουν οι Χαλυβουργοί ή για να ανακληθεί το χαράτσι στα ακίνητα;

– Είναι σαφές νομίζω ότι η έξοδος από το ευρώ και την ΕΕ δεν τίθενται από την ΑΝΤΑΡΣΥΑ ως προϋποθέσεις για συμμαχίες σε επί μέρους αγώνες ή αιτήματα, πόσω μάλλον οικονομικού χαρακτήρα, όπως αυτά που αναφέρεις. Ούτε τίθεται ως προϋπόθεση για επί μέρους ζητήματα, όπως για παράδειγμα εκείνα της υπεράσπισης των δημοκρατικών ελευθεριών και δικαιωμάτων, που βεβαίως για την ΑΝΤΑΡΣΥΑ έχει νόημα ως βήμα στην πορεία υπέρβασης και ουσιαστικοποίηση τους. Επίσης πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι από μόνη της, δίχως τα υπόλοιπα στοιχεία της πρότασης, αυτή η έξοδος δεν οδηγεί πουθενά.

Από την άλλη είναι αλήθεια ότι αποκλείονται με αυτήν την πρόταση ορισμένες –όχι πια όλες– δυνάμεις του πολυτασικού ΣΥΡΙΖΑ, όμως το μέτωπο δεν αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά από τη μια στοχεύει να μας απαλλάξει αρχικά από τη θηλιά που μας έχουν κρεμάσει, έτσι ώστε να μπορούμε να κινηθούμε στοιχειωδώς ελεύθερα, από την άλλη δεν μπορεί να μην στρέφεται εναντίον εκείνων οι οποίοι είναι βασικοί υπεύθυνοι της σημερινής μας κατάστασης, όπως είναι η ευρωζώνη και ο ιμπεριαλιστικός οργανισμός που είναι η ΕΕ.

– Αποκλείοντας η ΑΝΤΑΡΣΥΑ το θέμα του ενιαίου ψηφοδελτίου στις εκλογές από την επιστολή της δεν υπολείπεται των προσδοκιών της κοινωνίας που θέλει την κοινή κάθοδο της Αριστεράς στις εκλογές;

– Ο ρόλος ενός Αριστερού κόμματος ή ενός μετώπου όπως η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, δεν είναι απλώς να εκφράζει ως έχουν τις «προσδοκίες της κοινωνίας» ή ακόμη την αυθόρμητη βούληση των αριστερών, αλλά παίρνοντας υπόψη του αυτή τη βούληση και γενικότερα το επίπεδο συνειδητότητας των λαϊκών δυνάμεων, να επιδιώκει να το ανυψώσει και να αναδείξει την εν δυνάμει επαναστατικότητα που εμπεριέχει.

Επί του προκειμένου, θεωρώ ότι η πρόταση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ ανταποκρίνεται στην υπάρχουσα κατάσταση της Αριστεράς και αποτελεί συμβολή στη μετωπική στρατηγική. Με την υπάρχουσα λοιπόν κατάσταση, η όποια πρόταση εκλογικής συνεργασίας, θα αποτελούσε εμπαιγμό για τον ίδιο τον κόσμο που προσδοκά την κοινή κάθοδο στις εκλογές, διότι εκ των πραγμάτων αυτή είναι μη υλοποιήσιμη, τουλάχιστον στη βάση ενός προγράμματος σε αντικαπιταλιστική κατεύθυνση.

Η ανασύσταση της σοσιαλδημοκρατίας ανάχωμα του κεφαλαίου

Τα μέσα να μην μετατραπούν ξανά σε σκοπό

– Κυβερνητική Αριστερά: Το τελευταίο χαρτί του κεφαλαίου για να επανασυγκολήσει το πολιτικό σύστημα και ταφόπλακα των επαναστατικών δυνατοτήτων ή προϋπόθεση για την νομοθετική ακύρωση Μνημονίων και δανειακών συμβάσεων κι επίσης μεταβατικό στάδιο για την επαναστατική εξουσία;

– Δεν ξέρω ποιο είναι το τελευταίο χαρτί του κεφαλαίου, διότι δυστυχώς διαθέτει ακόμη αρκετά χαρτιά. Υποστηρίζω πάντως ότι η προσπάθεια ανασύστασης μιας μη αντικαπιταλιστικής Αριστεράς ή διαφορετικά, μιας σοσιαλδημοκρατίας κεϋνσιανού τύπου στην εποχή μας μπορεί να λειτουργήσει ως ένα από τα αναχώματα του κεφαλαίου.

Από την άλλη, κυβερνητική Αριστερά κάθε άλλο παρά σημαίνει μόνον αντιμνημονιακή και στο βαθμό που πρόκειται για μια αντικαπιταλιστική κυβέρνηση, αυτή μπορεί να αποτελέσει βήμα –όχι στάδιο– προς μια επαναστατική εξουσία.

– Γιατί προκηρύσσουν τώρα εκλογές, ενώ έχουν ακόμη ενάμιση χρόνο για να δοκιμάσουν κάθε πιθανό κυβερνητικό συνδυασμό; Τι περιμένουν να αλλάξει;

– Μέσω των εκλογών επιδιώκουν να διαμορφώσουν μια όσο το δυνατόν ευρύτερη πολιτική συναίνεση με δόλια αποσπασμένη λαϊκή βούληση, για να εφαρμόσουν τα σχέδια τους. Σε μας εναπόκειται και με την ψήφο μας –όχι μόνον ούτε κυρίως– να τους χαλάσουμε αυτά τα σχέδια.

– Δύο χρόνια σχεδόν μετά την εφαρμογή του πρώτου Μνημονίου κανείς πλέον δεν μπορεί να αποκλείσει να δεχθούμε στην Ελλάδα μια στρατηγική ήττα. Να περάσουν δηλαδή όλα αυτά τα μέτρα, παρά τις ηρωικές αντιστάσεις, όπως πέρασαν στη Χιλή το 1973 και σε ΗΠΑ, Αγγλία το 1980-1981. Ενώ λοιπόν μας καταργούν συλλογικές συμβάσεις, συντάξεις και πάνε τους μισθούς στα 400 ευρώ, εσύ γράφεις βιβλίο για τον κομμουνισμό. Τι σημασία μπορεί να έχει και ποιον ενδιαφέρει σήμερα μια τέτοια συζήτηση μπροστά στο δράμα που ζουν εκατομμύρια άνθρωποι και η ίδια η Αριστερά;

– Επιμένω να υποστηρίζω ότι η εφικτή αντικειμενικά σήμερα απάντηση στην αποπομπή ζωντανής εργασίας που αποτελεί το βασικό παράγοντα της κρίσης (τάση πτώσης μέσου ποσοστού κέρδους και υπερσυσσώρευση κεφαλαίου) και που αποτελεί κατάρα στο πλαίσιο του καπιταλισμού, μπορεί να μετατραπεί σε ευλογία για την ανθρώπινη χειραφέτηση, δηλαδή σε κομμουνισμό. Και αυτή η στρατηγική προοπτική πρέπει να αναδεικνύεται συνεχώς και επίμονα, έτσι ώστε η τακτική να υποτάσσεται στη στρατηγική και τα μέσα να μην ξαναμετατραπούν σε αυτοσκοπό. Αυτό επιδιώκω με το βιβλίο μου Ο Μαρξ γεννήθηκε νωρίς.

Βεβαίως, όπως συνάγεται από όσα ανέφερα προηγουμένως, μακριά από μένα η αντίληψη ή όλα ή τίποτα, που στην ουσία σημαίνει τίποτα και η οποία στην πραγματικότητα προβάλλεται ως πρόσχημα διατήρησης μιας σεχταριστικής «καθαρότητας».