Το παρελθόν φυγείν αδύνατον

του Γιώργου Ρούση

 

Υπάρχει ένας ολόκληρος κόσμος που πέρασε από την οργανωμένη Αριστερή ζωή και πιο συγκεκριμένα από το ΚΚΕ και τη νεολαία του και για διάφορους λόγους βρέθηκε κάποια στιγμή εκτός.

Μιλάμε για εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους που είτε με δική τους ευθύνη, είτε με ευθύνη του κόμματος, είτε από ένα συνδυασμό των δύο μεταμορφώθηκαν είτε σε απλούς συνοδοιπόρους του, είτε σε απλούς ψηφοφόρους του, είτε παρέμειναν αριστεροί που του ασκούν κριτική, είτε πήγαν σπίτι τους, είτε ακόμη μετατράπηκαν και σε ορκισμένους εχθρούς του.

Οι αιτίες πολλές και διάφορες. Το μόνο βέβαιο είναι ότι ιδιαίτερα για όσους πέρασαν στην αντίπερα όχθη, οι οποίοι και για να δικαιολογήσουν την ανάνηψή τους κατηγορούν το κόμμα επί δικαίω και αδίκω, δεν είναι πάντοτε εκείνο που είχε το φταίξιμο, πόσω μάλλον της όποιας μετέπειτα αντιδραστικής εξέλιξής τους.

Στην κάθε περίπτωση το πέρασμα από την οργανωμένη ζωή, όσο κι αν το ίδιο το κόμμα σε διέγραψε ή εσύ αποφάσισες να το διαγράψεις, δεν είναι δυνατόν να διαγραφεί από τη ζωή εκείνου που τη βίωσε.

Μάλιστα, δεν είναι λίγοι εκείνοι που επενδύουν ποικιλότροπα σε αυτό το διάστημα της ζωής τους για να αναδειχτούν στη συνέχεια σε άλλους τομείς.

Και αυτή η επένδυση μπορεί να θεμελιώνεται είτε σε πραγματικά θετικά στοιχεία που αποκόμισαν από την οργανωμένη τους ζωή -και αυτά δεν είναι λίγα-, είτε αντίθετα από αξίες όπως π.χ. εκείνη της υπακοής-υποταγής, οι οποίες κυριαρχούν και στο κόμμα.

Από την άλλη είναι αναμφίβολο, τουλάχιστον για όσους περάσαμε ένα μεγάλο χρονικό διάστημα οργανωμένης κομματικής ζωής, ότι ένα τμήμα των εγκεφαλικών μας κυττάρων έχει επηρεαστεί ανεπανόρθωτα από αυτήν.

Πολλοί λοιπόν από μας -εμού που σας εξιστορώ συμπεριλαμβανομένου- όσο είμαστε οργανωμένοι αποδεχόμαστε άκριτα τους χαρακτηρισμούς που το κόμμα απέδιδε σε διάφορους στοχαστές. Ετσι όταν τύχαινε, παρασπονδώντας και εκ κομματικής παραδρομής, να βρεθούμε αντίκρυ σε κάποιο κείμενό τους, όσο ορθολογικό, πειστικό και τεκμηριωμένο και να ήταν αυτό, εμείς ψάχναμε μέσα από το στρεβλωτικό φακό μας τον αντικομμουνιστή, τον αναθεωρητή, τον πράκτορα κ.λπ., χαρακτηρισμούς τους οποίους είχαμε ως δεδομένους για τον εν λόγω στοχαστή, και τον απορρίπταμε πάση -ανορθολογική- θυσία, θεωρώντας ότι με αυτόν τον τρόπο κρατάμε ανέπαφη την μαρξιστικο-λενινιστική μας καθαρότητα.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες το πιο απλοϊκό σοβιετικό εγχειρίδιο, η πιο κοινότοπη τοποθέτηση του Σουσλόφ, που, αν και σχεδόν μόνιμος ιδεολογικός υπεύθυνος του σοβιετικού κόμματος, δεν είχε γράψει ούτε ένα σημαντικό θεωρητικό κείμενο, ...φάνταζαν μεγαλειώδη μπροστά στα εχθρικά κείμενα ενός Μαρκούζε, Λεφέβρ, Αλτουσέρ, για να μην μιλήσουμε για τον «απαγορευμένο» Τρότσκι, ή ακόμη και τον Γκράμσι... και τους λοιπούς αναθεωρητο-προδότες. Το ίδιο και «Η μικρή μας γη» του μεγάλου λογοτέχνη Μπρέζνιεφ, ο οποίος και τιμήθηκε γι' αυτήν με το βραβείο Λένιν, έπρεπε να φαντάζει μεγαλούργημα μπροστά στην τριλογία του αναθεωρητή Τσίρκα.

Οταν λοιπόν ορισμένοι από μας απαλλάχθηκαν από το βραχνά αυτού του τύπου της στείρας κομματικότητας, έπεσαν με τα μούτρα στην άλλη άκρη.

Μη αποβάλλοντας ελεγχόμενα το συγκεκριμένο κουσούρι, ρίχνουν το παιδί μαζί με τα υγρά της γέννας.

Σε αντίθεση από την προηγούμενη στάση τους ρουφούν άκριτα σαν τα σφουγγάρια ό,τι διαβάζουν, ταυτόχρονα όμως αποβάλλουν και ό,τι θετικό είχαν αποκομίσει κατά τη διάρκεια της οργανωμένης τους ζωής. Το αποτέλεσμα είναι να απωθούν και τις όποιες έστω και στοιχειώδεις μαρξικές γνώσεις είχαν αποκτήσει κουτσά στραβά, και να υιοθετούν ώρμα κι άγουρα, φτάνει αυτά να ασκούν κριτική στην κλασική μαρξική σκέψη. Ετσι όμως οδηγούνται συνήθως όχι μπρος και όχι μόνον ένα, αλλά πολλά βήματα πίσω, υπό την έννοια ότι χάνουν την ανεξάντλητη δύναμη που προσφέρει η αξεπέραστη μαρξική σκέψη.

Και μια τέτοια στάση έχει άμεσες επιπτώσεις και στην πολιτική τοποθέτηση όλων εκείνων που στο όνομα της αποκάθαρσής του από τη δογματική σκουριά ουσιαστικά αρνούνται τον μαρξισμό. Τοποθετήσεις που απαξιώνουν το κόμμα, την οργάνωση, το συνειδητό, σε σχέση με το κινηματικό και αυθόρμητο, τοποθετήσεις που μηδενίζουν το ρόλο των εκλογών, και της συμμετοχής στην αστική πολιτική, σεχταριστικές αντιμετωπικές στάσεις και άλλες παρόμοιες, εντάσσονται ακριβώς σε αυτήν τη λογική.

Στην πραγματικότητα όλοι εκείνοι που την υιοθετούν, αντιδρούν με αυτόν τον τρόπο, διότι επιχειρούν να αποδογματοποιηθούν με τον ίδιο δογματικό τρόπο που μετά τόσα χρόνια τούς είχε πια γίνει αξεπέραστη βιωματική λειτουργία.

Και σε αυτήν την περίπτωση έχουμε να κάνουμε με μια σοβαρή αρνητική συνέπεια μιας δογματικής διαπαιδαγώγησης, η οποία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στιγματίζει ολόκληρη τη ζωή. Βλέπετε καθώς φαίνεται για ορισμένους δεν είναι μόνον το πεπρωμένο φυγείν αδύνατο, αλλά και το παρελθόν.